Véél meer thuiszitters dan uit de cijfers van de leerplichttelling blijkt

Er gaat een veel grotere groep jongeren niet naar school dan bekend is bij de overheid. Het zicht op jongeren die wel op een school staan ingeschreven maar daar al lange tijd niet meer komen als gevolg van bijvoorbeeld psychische problematiek, ontbreekt. De cijfers die het ministerie publiceert zijn gebaseerd op de leerplichtwet. Vanuit de leerplichtwet zijn alleen jongeren die zonder geldige reden afwezig zijn bekend. Het aantal jongeren dat met een geldige reden afwezig is, wordt daar niet in meegenomen terwijl ook zij geen gebruik kunnen maken van hun recht op onderwijs. Ingrado schat op basis van onderzoek bij leerplichtorganisaties in dat de groep jongeren die thuiszit en niet zichtbaar wordt in de leerplichttelling acht keer groter is dan de groep jongeren die wel zichtbaar wordt.

Eén van de conclusies uit het onderzoek van vorig jaar was dat de leerplichttelling geen goed beeld geeft van het aantal jongeren dat langdurig geen onderwijs krijgt omdat daarin het zicht ontbreekt op de jongeren die langdurig geoorloofd thuiszitten. Op verzoek van het ministerie heeft Ingrado, branchevereniging voor leerplicht en Doorstroompunt, daarom voor de Leerplichttelling 2022-2023 ook een beeld proberen te krijgen van het aantal jongeren dat langdurig geoorloofd thuiszitten. Daarnaast focust het onderzoek op de preventieve verzuimaanpak en het overig verzuim, op het langdurig absoluut verzuim en op de duiding van de stijging van het aantal vrijstellingen onder a.  

Op basis van het onderzoek, door middel van interviews met leerplichtambtenaren uit 14 gemeenten, schat Ingrado in dat acht keer zoveel jongeren thuiszitten dan uit de cijfers in de leerplichttelling blijkt. Het gaat daarbij om jongeren met een schoolinschrijving met psychische klachten en/of speciale ondersteuningsbehoeften waarvoor niet (tijdig) de gewenste hulp of ondersteuning kan worden geboden. Het aantal jongeren met psychische problemen stijgt, de wachtlijsten in de jeugdhulp en zorg worden langer en ook in het (speciaal) onderwijs ontstaan (langere) wachtlijsten. Het aantal vrijstellingen 5 onder a steeg omdat er voor een steeds grotere groep jongeren geen passende onderwijsplek of zorg wordt geboden.  

Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat de stijging van het aantal kinderen zonder schoolinschrijving grotendeels veroorzaakt wordt door het gebrek aan onderwijsplekken voor nieuwkomers. Ook komt het steeds vaker voor dat jongeren niet worden ingeschreven op een school voor speciaal onderwijs omdat er geen plek voor ze is. Veel gemeenten hebben een preventieve verzuimaanpak maar er zijn verschillen in de omvang en intensiteit daarvan. Dat geldt ook voor de verschillen in de thuiszittersaanpak van gemeenten. 

“Alle jongeren die thuiszitten hebben recht op onderwijs. Een eerste vereiste om dat te kunnen realiseren is om in beeld te hebben om welke jongeren het gaat, ongeacht er wel of geen geldige reden voor hun afwezigheid is. De Leerplichtwet is daar nu een belemmering in. Ingrado pleit voor wetgeving die uitgaat van het recht op onderwijs en roept samenwerkingspartners in het onderwijs en het sociaal domein op om het verzilveren van het recht op onderwijs en ontwikkeling van álle jongeren gezamenlijk te realiseren. Een aanpassing van de Leerplichtwet zodat onder meer doelmatige gegevensdeling tussen organisaties mogelijk wordt, is daarin een noodzakelijke stap,” aldus Corien van Starkenburg, bestuurder Ingrado. 

Lees hier het onderzoek 'Meer zicht op verzuim' van Ingrado