Onderzoek ‘vsv’ers aan het werk’: groenpluk blijkt niet dé reden voor voortijdig schoolverlaten

Voortijdig schoolverlaten (vsv) komt nog te vaak voor in Nederland. Uit de meest recente cijfers stopten in het schooljaar 2023-2024 22.308 mbo-studenten met hun opleiding zonder startkwalificatie te halen. Wat drijft deze jongeren? En wat kunnen betrokken instanties doen om te helpen? Ingrado onderzocht dit in samenwerking met onderzoeksbureau Regioplan.

In debatten over voortijdige schoolverlating gaat het vaak over zogenoemde ‘groenpluk’. De term impliceert dat werkgevers jongeren actief van school ‘plukken’. Toch komt dat minder vaak voor dan gedacht. Jongeren haken vaker vanwege andere redenen af. Dat is één van de uitkomsten van het onderzoek ‘vsv’ers aan het werk’. In opdracht van Ingrado deed Regioplan onderzoek naar deze maatschappelijke trend, het onderzoek werd uitgevoerd door middel van deskresearch, het analyseren van CBS-data en diepte-interviews met jongeren die voortijdig school hebben verlaten zonder het behalen van een diploma.

Redenen voor uitval

De aanleiding was de groeiende groep voortijdig schoolverlaters die aan het werk is: jongeren onder de 23 jaar die het onderwijs verlaten zonder startkwalificatie (mbo 2 of lager). Een ontwikkeling die al langere tijd speelt en die Ingrado zorgen baart. Cijfers laten zien dat jongeren zónder startkwalificatie op lange termijn vaker werkloos zijn, gemiddeld een lager uurloon hebben en vaker flexibele contracten dan diegenen mét diploma. In de meeste gevallen is het een stapeling van factoren waardoor jongeren uitvallen. Schoolgerelateerde redenen gelden vaak als één van de oorzaken. Denk aan ontevredenheid over de school, verkeerde studiekeuze, geen binding met docenten of moeite bij het vinden van een stageplek. Daarnaast spelen persoonlijke omstandigheden vaak mee. Sommige jongeren ervaren een financiële noodzaak om geld te verdienen of hebben leerproblemen. In de regel geldt dat de studenten éérst stoppen en daarna op zoek gaan naar een (bij)baan.

Behoefte van jongere zelf

Wat valt hier aan te doen? Scholen zelf kunnen betreffende jongeren via mentoren eerder signaleren en ondersteunen. Ook bieden doorstroomcoaches op scholen kansen. Zij kunnen studenten begeleiden in persoonlijke trajecten, zodat deze jongeren niet tussen wal en schip belanden.  Het aanbieden van meerdere instroommomenten van een opleiding kan ook voorkomen dat jongeren zonder diploma de opleiding verlaten. Dan hoeven jongeren die een verkeerde studie kozen minder lang te wachten op een nieuwe instroming. Het verkleint de neiging om voortijdig de arbeidsmarkt op te gaan.Een derde manier is om jongeren die een bol-opleiding volgen en bij wie het schoolsysteem niet past soepeler te laten overstappen naar een bbl-opleiding. Dit geeft ruimte om vier dagen in de week te werken. Het is zinvol als werkgevers van jongeren zonder startkwalificatie deze optie stimuleren. Lerend werken versterkt de positie van de jongere en biedt de werkgever bovendien een beter onderlegde kracht. Gemeenten kunnen de juiste partijen aan elkaar koppelen.

“Jongeren hebben het meeste baat bij een toegankelijk netwerk zonder schotten tussen diverse ondersteunende partijen. Om tot concrete stappen te komen, dient de behoefte van de jongere zelf centraal te staan. Als we een netwerk vormen om de jongeren heen voorkomen we samen dat jongeren voortijdig hun opleiding verlaten en vergroten we hun toekomstkansen,” benadrukt Corien van Starkenburg, bestuurder van Ingrado. 

Documentaire vsv'ers aan het werk

Ingrado heeft documentaire laten maken waarin Peter Kwint op bezoek gaat bij jongeren die zijn gaan werken zonder startkwalificatie. Wat zijn hun beweegredenen en hoe zien zij hun toekomst? Hij gaat ook op bezoek bij een mbo-instelling die nauw samenwerkt met het Doorstroompunt en andere ketenpartners. Hoe kijken zij tegen deze problematiek aan en wat doen zij om deze jongeren te helpen? Tenslotte bezoekt hij de voorzitter van MKB-Nederland. Wat kan het bedrijfsleven voor deze ongediplomeerde schoolverlaters betekenen?

De documentaire kan gebruikt worden om in de diverse regio’s bij diverse bijeenkomsten het gesprek over dit thema op gang te helpen. Op toegankelijke wijze worden beleidsmakers, gemeenteraden, arbeidsmarktregio’s, onderwijs en iedereen die met deze jongeren werken, aangespoord met elkaar te onderzoeken welke oplossingen passend zijn en wie daar een bijdrage aan kan leveren. Geïnteresseerd in de documentaire voor jouw regio? Stuur een mail naar info@ingrado.nl