Vanaf oktober 2023 is de wet tijdelijke nieuwkomersvoorzieningen in het onderwijs geldig. Hiermee krijgen leraren, school- en gemeentebesturen meer mogelijkheden bij het organiseren van het onderwijs aan nieuwkomers. 

Zie hier de meestgestelde vragen over onderwijs aan nieuwkomers voor gemeenten, scholen en andere organisaties die zich bezighouden met onderwijs voor nieuwkomers: Onderwijs voor nieuwkomers | Basisonderwijs | Rijksoverheid.nl

Ontvang je signalen, zijn er knelpunten of heb je zorgen, graag melden bij Ingrado, zodat wij dit mee kunnen nemen in het overleg met het ministerie en andere partners.

De beoordeling of er sprake is van een gewichtige omstandigheid om de school niet geregeld te bezoeken (art. 11 LPW 1969) is aan het bevoegd gezag. Wel worden in het artikel een aantal vrijstellingsgronden gegeven, waar het schoolbestuur zijn beslissing op kan baseren. Leerplicht ziet hier ook op toe.

De vrijstellingsgrond gewichtige omstandigheden is een vrij ruim begrip. Deze wordt naast vakantieverlof wegens de specifieke aard van het beroep uitgelegd in de beleidsregel. In de beleidsregel worden onder meer genoemd dat er eennmaal per schooljaar vrijstelling van geregeld schoolbezoek mogelijk is voor ten hoogste tien dagen per schooljaar om buiten de schoolvakanties naar het buitenland te gaan, bijvoorbeeld vanwege het specifieke beroep van een der ouders. Het gaat dan vaak om situaties waarbij redelijkerwijs te voorzien is (en/of moet worden aangetoond) dat een verlof in de schoolvakanties niet realistisch is en wanneer men wel op vakantie gaat dat dit leidt tot onoverkomelijke bedrijfseconomische risico’s.

In principe valt familiebezoek in het buitenland niet onder vakantieverlof of gewichtige omstandigheden, maar de aard van bezoek aan ouders tijdens oorlogsverlof zou dus anders gewogen kunnen worden door het schoolbestuur.

De directeur van de school besluit hierover en kan dus eventueel verlof verlenen en kan dit ook doen voor andere, naar het oordeel van het schoolhoofd gewichtige omstandigheden, voor ten hoogste 10 dagen per schooljaar. Een ouder moet het verlof tijdig aanvragen bij de schooldirecteur. Een nadere toelichting op de vrijstellingsgronden, in dit geval met name art. 11 onder g en art. 11 onder f van de LPW 1969, staat in de volgende beleidsregel. De begrippen worden uitgelegd in artikel 1 en 2. wetten.nl - Regeling - Beleidsregel uitleg ‘specifieke aard van het beroep’ en ‘andere gewichtige omstandigheden’ bedoeld in de Leerplichtwet 1969 - BWBR0031787 (overheid.nl).    

De ambassade heeft ons de volgende informatie verstrekt: Het Oekraïense recht verplicht Oekraïense ontheemden in Nederland niet om Nederland te verlaten.

Informatie over Oekraïense identiteitsbewijzen Oekraïne kent drie soorten identiteitsbewijzen:

1. interne paspoorten (in het cyrillisch);

2. identiteitskaarten;

3. paspoorten voor het buitenland.

De interne paspoorten en identiteitsbewijzen zijn uitsluitend te verlengen of vervangen in Oekraïne of in vier plaatsen in Polen. Ontheemden hebben deze identiteitsbewijzen op dit moment echter niet nodig om zich in de Europese Unie te identificeren. Voor het verlengen van een paspoort voor het buitenland kunnen Oekraïense ontheemden een stempel vragen bij de ambassade. Daarvoor moeten zij zich ten minste twee maanden voor het verloop van hun document melden via https://online.mfa.gouv.ua/application.

De ambassade kan ook een tijdelijk identiteitscertificaat afgeven, waarmee de ontheemde zich volgens de ambassade in Nederland kan laten registreren in de basisregistratie personen (brp) van gemeenten en bij de IND.

Een ontheemde die voor het eerst een paspoort nodig heeft, kan daarvoor alleen in Oekraïne zelf terecht. Dit kan bijvoorbeeld bij jongeren van zestien aan de orde zijn, die niet de kans hebben gekregen hun eerste paspoort op te vragen. Aanvankelijk stond er een boete op het niet tijdig opvragen van het paspoort, maar onder het huidige noodrecht is die verplichting opgeschort. Ontheemden hebben nu tot zestig dagen na het vervallen van het noodrecht om hun documenten aan te vragen. Dit betekent dat zij op dit moment nog niet naar Oekraïne hoeven om een paspoort aan te vragen en op te halen. Volgens de ambassade is nog niet elke ontheemde op de hoogte van de nieuwe regels. Ook kan het ophalen van een paspoort in Oekraïne soms sneller zijn dan de procedure van de ambassade.

Ten slotte denkt de ambassade dat het verkrijgen van een paspoort bijdraagt aan het gevoel van zekerheid voor ontheemden. De overheid verplicht hen hier echter niet toe.

Wat betreft taalonderwijs (en ander aanbod basisvaardigheden, staan de huidige mogelijkheden hier uitgebreid beschreven: Oekraïense ontheemden en basisvaardigheden in Nederland | Expertisepunt Basisvaardigheden. Daarnaast kunnen Oekraïense ontheemden instromen in het mbo (mits zij aan de inschrijvingsvereisten voldoen).

Informatie hierover is te vinden op de website van DUO: Lesgeld: Asielzoeker of Oekraïner - DUO