Een brandbrief van kwalificatieplichtmedewerkers, veel vragen van scholen, onduidelijkheid alom. Want wat als jongeren van 16 en 17 jaar voortijdig stoppen met hun mbo-opleiding? Zij zijn kwalificatieplichtig, dus moeten naar school, maar de nieuwe opleiding begint meestal pas maanden later. Wat te doen in de tussentijd?
Mag de school de leerling uitschrijven, wat kan leerplicht doen, wie is verantwoordelijk voor de periode tussen stoppen en de start van de nieuwe opleiding, welke ruimte is er voor maatwerk, hoe doen andere scholen dat? Ingrado en MBO Raad gaan op zoek naar voorbeelden en pluizen de wet- en regelgeving uit. Dit zal z’n beslag krijgen in een handreiking die later dit jaar verschijnt. Doel is helderheid te scheppen, te voorkomen dat elke mbo-instelling en iedere leerplichtambtenaar zelf het wiel moet uitvinden en te inspireren door voorbeelden te delen.Veel mbo-instellingen hebben inmiddels aanbod ontwikkeld voor studenten van 16 en 17 jaar die tijdens het schooljaar stoppen met de opleiding, omdat ze een verkeerde studiekeuze gemaakt hebben of vanwege complexe problematiek. Twee daarvan zijn het Deltion College in Zwolle en ROC Nijmegen.
SW!TCH
Studenten van het Deltion College die tussentijds stoppen met hun opleiding, en zijn ingeschreven én aangenomen bij een nieuwe opleiding (binnen of buiten Deltion), kunnen sinds februari 2020 ter overbrugging terecht bij SW!TCH. Inmiddels nemen rond de 150 studenten per jaar deel. Verschillende opleidingen van het Deltion College hebben twee instroommomenten: september en februari. De eerste groepen studenten start bij SW!TCH vanaf september tot instroom in de nieuwe opleiding in februari, de tweede groep studenten stroomt in vanaf de kerstvakantie tot instroom in de nieuwe opleiding in september. Gemiddeld duurt het traject 16 weken.
Op dit moment hebben we vier groepen van 16 studenten, vertelt Erik Beute, een van de twee vaste docenten. ‘Instroom is elke week mogelijk. Snel plaatsen is van groot belang. Studenten hebben vaak al lang lopen aanhikken tegen het moment van stoppen en moeten daarom zo snel mogelijk bij ons terechtkunnen, anders verdwijnt de motivatie volledig. Wij zijn er om een soepele overgang mogelijk te maken.’
Programma
Binnen SW!TCH zijn studenten 2 dagen per week op school en 2 dagen aan het werk. Op school volgen ze de vakken Nederlands, Engels, rekenen en burgerschap, sociale vaardigheden, studievaardigheden, persoonlijke effectiviteit, ondernemend gedrag en project. Het programma is volledig digitaal, maar speelt zich zo veel mogelijk op school af. Het digitale karakter biedt de mogelijkheid op verschillende momenten op verschillende plekken aan het programma te werken. Studenten die instromen, starten in week 1 en doorlopen het programma in eigen tempo. Beute: ‘Bij de groepsindeling proberen we rekening te houden met het niveau van de studenten zodat we zoveel mogelijk groepsgewijs kunnen werken. Burgerschap doen we sowieso groepsgewijs, evenals Engels. In opdrachten differentiëren we dan wel zoveel mogelijk. Of we werken in subgroepen waarbij we studenten die net begonnen zijn bij elkaar zetten evenals studenten die al wat verder zijn.
‘Binnen de vakken Nederlands, Engels en rekenen werken we toe naar het centraal examen dat hoort bij de opleiding van herkomst. Dat hebben ze dan al binnen voor de volgende opleiding. Daarnaast is er in het programma een keuzedeel ‘ondernemend gedrag’ opgenomen. Doel is dat studenten iets verbeteren aan of inbrengen in het werk of stage waar ze tijdens de twee andere dagen van de week aan de slag zijn. Ze maken daarvan een verslag waarin ze laten zien hoe ze gewerkt hebben aan kwaliteiten als initiatief nemen, samenwerken en creatieve oplossingen bedenken. Het examen bestaat uit dit verslag en een verantwoordingsgesprek. Twee onafhankelijke beoordelaars beoordelen het eindresultaat.’
Onderzoek
Binnen het onderdeel ‘project’ doen studenten een onderzoek naar de nieuwe opleiding. Ze checken nogmaals goed wat de opleiding inhoudt en stellen de vraag ‘wat verwacht ik van de opleiding, kloppen die verwachtingen en wat is mijn conclusie?’ Ze lopen daarvoor een dag mee met de opleiding, hebben een interview met een student en een docent en met iemand die aan het werk is in het beroep. Ze maken een onderzoeksverslag van hun bevindingen en voegen verslagen van de interviews als bijlagen toe.
‘Studenten zijn binnen SW!TCH meer aanwezig dan ze tijdens de opleiding waren. We maken daar ook strakke afspraken over. Studenten gaan akkoord met een addendum op hun onderwijsovereenkomst waarin ook het verzuimbeleid is opgenomen. Alle afwezigheid is reden tot zorg en we komen direct in actie. Ze zitten met 16 in een klaslokaal, je merkt het direct als iemand er niet is. Het verzuim stopt vaak al zonder hulp van leerplicht. De uiterste consequentie kan zijn dat een student wordt teruggeplaatst in de oude opleiding.’
De Oversteek
Het Traject de Oversteek van ROC Nijmegen is bedoeld voor studenten zonder startkwalificatie die stoppen met de opleiding en geen idee hebben hoe zij verder moeten. In de Oversteek werken ze aan hun problemen en vinden ze antwoord op vragen als Wie ben ik, wat kan ik en wat past daar dan bij? Het programma is volledig maatwerk, begeleiding vanuit hulpverlening kan hier deel van uitmaken. Instroom in een nieuwe opleiding moet haalbaar zijn. Studenten die als gevolg van hun problematiek (nog) niet voldoende leerbaar zijn, worden niet aangenomen. De Oversteek kent een wekelijkse instroom en duurt maximaal vier maanden.
De Oversteek startte in 2019 en heeft inmiddels drie klassen van 15 studenten die het hele jaar van samenstelling wisselen vanwege de voortdurende in- en uitstroom. Iris Mooi en Maria Heijna geven vanuit het Expertisecentrum Studentbegeleiding leiding aan de Oversteek. Iris Mooi: ‘Het lesprogramma beslaat in principe 4 dagen per week, maar studenten die minder belastbaar zijn, kunnen een programma volgen van 2 uur per dag of zelfs nog minder. Het is volledig maatwerk. We nemen studenten aan van niveau 2 tot en met 4. Op dit moment stroomt een groep in die ooit havo/vwo-advies kreeg, daar uitviel, toen naar het mbo gegaan is en hier nu ook uitvalt. Dat zijn studenten met multi-problematiek. Hier schakelen we ook de hulpverlening bij in en het liefst trekken we dan gezamenlijk op. Gezien de wachtlijsten, lukt dat echter zelden en dat is echt verschrikkelijk jammer.’
Programma
Binnen het programma staat aandacht voor persoonlijke problematiek en persoonlijke ontwikkeling centraal. Daarnaast werken studenten binnen de Oversteek aan generieke vakken als Nederlands, rekenen en burgerschap. Ook sport is een vast onderdeel, minimaal drie keer per week. Daarnaast is er kookles onder meer bedoeld om te kijken of studenten theorie kunnen omzetten in praktijk. En om leerdoelen te toetsen. Mooi: ‘Sommigen denken bijvoorbeeld van zichzelf dat ze goed kunnen samenwerken; de kookles is een mooi moment om te zien of dat inderdaad zo is. Leren koken is dus niet het primaire doel, het gaat erom dat ze met hun vaardigheden en competenties bezig zijn.’
Studenten verlaten de Oversteek altijd met perspectief voor een vervolg, meestal is dat een nieuwe opleiding. Heijna: ‘Groot probleem is dat ze vervolgens moeten wachten tot september omdat vrijwel alle opleidingen maar één instroommoment hebben. Inmiddels hebben een paar opleidingen een instroommoment in februari. Het is een grote wens om dat voor alle opleidingen te realiseren.’ Mooi: ‘Nu proberen we studenten die uitstromen via stage gemotiveerd te houden. Studenten die nog begeleiding nodig hebben komen een halve dag per week naar school om opdrachten te doen. Als ze op een gegeven moment een baantje hebben, dan schrijven we ze, in overleg met leerplicht, uit. Ze melden zich weer bij de start van de nieuwe opleiding in september.’
Doride de Bruin van de MBO Raad en Liesbeth de Boer van Ingrado bezoeken de komende maanden verschillende mbo-instellingen en leerplichtambtenaren in het land. Meer informatie via info@ingrado.nl
Vragen of opmerkingen? Neem dan contact met ons op.