Dezer dagen staan de kranten bol van verhalen over de achterstanden waarmee kinderen de basisschool binnenkomen. Nu is dat op zich geen nieuws, al langer vertellen onderwijsprofessionals over de geringe taalvaardigheid van veel van onze vierjarigen. En over hoe ernstig dit is.
Taalvaardigheid groeit exponentieel dus maakt het nogal wat uit of je met een woordenschat van 3000 woorden, wat gemiddeld is op 4-jarige leeftijd, of van 2000 woorden groep 1 van de basisschool binnenkomt. De laatste categorie kinderen zal zonder extra inspanningen nooit uitkomen op het niveau van de kinderen uit de eerste groep. Tot zover weinig nieuws, zoals gezegd. Wel nieuw is dat naar nu blijkt ouders afzien van voorschoolse educatie uit angst om een toeslag aan te vragen.
In Den Haag gaat nog maar 58 procent van de doorverwezen kinderen daadwerkelijk naar de voorschool. Dat is niet vreemd - het vertrouwen is door de toeslagenaffaire zo goed als weg - maar het is wel zorgelijk. Wethouders van grote steden slaan op de trom; leerachterstanden vergroten de segregatie onder hun inwoners en leiden tot kansenongelijkheid. Vandaar dat zij pleiten voor gratis voorscholen voor alle tweeënhalf- tot vierjarigen. Sommigen hebben dat in kwetsbare stadswijken al praktijk gemaakt.
Het gevolg van de gebrekkige start van de schoolloopbaan laat zich pijnlijk zien in zowel het primair als het voortgezet onderwijs. Eén op de drie 15-jarigen is functioneel analfabeet wat betekent dat hun leesniveau zo laag is dat zij zich niet kunnen redden in een geletterde samenleving. Ze kunnen geen gebruiksaanwijzingen lezen, formulieren invullen of een brief van de gemeente begrijpen, laat staan dat ze grote stappen op school kunnen maken. Een serieuze handicap dus, evenals de geringe gecijferdheid waarvan ook sprake is onder een groot deel van de jeugd. Kijken we iets verder dan is de link met voortijdig schoolverlaten snel gelegd. Het behalen van een startkwalificatie kan behoorlijk lastig zijn als het taal- en rekenniveau zo laag zijn. Om over het vinden van een kansrijke plek op de arbeidsmarkt maar niet te spreken.
Met het Actieplan vsv en de nieuwe Wet van school naar duurzaam werk, zetten we stevig in om het tij te keren. Ook wordt gezocht naar nieuwe vormen om jongeren toch een kwalificatie te laten halen. Met meer praktijkroutes bijvoorbeeld en meer mogelijkheden om jongeren op te leiden binnen het bedrijf. Mooi al die extra mogelijkheden en het flexibele aanbod waarmee we inspelen op de scholingsbehoefte van werkenden, werkzoekenden en hun werkgevers.
Een Leven Lang Leren!
Belangrijk in elke route is wat mij betreft blijvende aandacht voor de basisvaardigheden taal en rekenen. Want die bepalen, net als burgerschap, de mate waarin je mee kunt doen in een samenleving die steeds complexer wordt. Die bepalen uiteindelijk je bestaanszekerheid en je financiële toekomst. De maatschappij is gebaat bij praktisch geschoolde werknemers, maar ook bij inwoners die zichzelf kunnen redden en de tools hebben om een waardevolle bijdrage te leveren.
En dan zijn we weer terug bij de start van de keten. Investeren in goede, gratis voorschoolse educatie lijkt me dé manier om leerachterstanden te helpen voorkomen. En daar moet nog genoeg voor gebeuren, getuige het ‘Landelijk rapport lea/vve 2022/2023’ van de Onderwijsinspectie. De onderzoekers pleiten voor een kwaliteitsslag in de vve en roepen gemeenten op niet bang te zijn hun regierol hierin te pakken.
Ik hoop van harte dat gemeenten de handschoen zullen oppakken en daarin ook gefaciliteerd worden door het Rijk. Voorschoolse educatie gratis voor alle kinderen!
Want kinderen die met een achterstand de basisschool betreden, halen die in hun verdere schoolloopbaan slechts moeizaam in. Zoveel is zeker.
Vragen of opmerkingen? Neem dan contact met ons op.