Vergelijkend onderzoek naar de overgang naar inclusief onderwijs in Europa

De European Association of Service Providers for Persons with Disabilities (EASPD) heeft een vergelijkend onderzoek uitgevoerd om landen die de overgang naar inclusieve onderwijssystemen maken van elkaar te laten leren.

Uit het onderzoek blijkt o.a. dat Nederland tot de landen behoort met de meest gesegregeerde onderwijsstelsels in Europa. Het plaatsen van kinderen met een beperking in het speciaal onderwijs in plaats van het reguliere onderwijs draagt bij aan kansenongelijkheid, meldt Ieder(in) die als adviseur was betrokken bij dit onderzoek.

De onderzoekers beschrijven in hun rapport zestien voorbeelden die dienen als praktische, inspirerende modellen van beleid en praktijk. De diverse voorbeelden laten zien hoe inclusief onderwijs vorm krijgt. Uit een analyse van de voorbeelden hebben de onderzoekers succesfactoren in kaart gebracht die de transitie van gesegregeerd naar inclusief onderwijs ondersteunen. De overgang naar een inclusief systeem gaat sneller als:

1. Reguliere scholen een wettelijke plicht hebben om alle leerlingen toe te laten, en er een duidelijke nationale strategie is, met voldoende financiële middelen, over wanneer en hoe gesegregeerd onderwijs geleidelijk afgeschaft wordt. Het afbouwen van speciale scholen mag daarbij nooit een kostenbesparende maatregel zijn. Inclusie vereist constante investering.
2. Scholen in het speciaal onderwijs hun rol volledig veranderen om reguliere scholen te ondersteunen. Wanneer gespecialiseerde leraren ondersteuning van scholen als taak erbij krijgen dan werken zij meestal met individuele leerlingen. Het ontbreekt hen dan aan de benodigde tijd en autoriteit om systematische veranderingen in de hele school(cultuur) door te voeren.
3. Flexibiliteit bewust georganiseerd wordt. Flexibiliteit in het curriculum (en toetsing) en flexibiliteit in het toewijzen en financieren van ondersteuning aan leerlingen, niet gekoppeld aan diagnose. Geef scholen zelf de middelen om te besteden aan inclusief onderwijs.
4. Er sprake is van een continue dialoog tussen de verschillende betrokken professionals. En wanneer leerlingen en hun ouders/verzorgers deelnemen aan besluitvorming zorgt dit voor beter geïnformeerd, effectiever en transparanter beleid, interventies en individuele onderwijsplannen.

Leraren al in hun opleiding al goed voorbereid worden op de diversiteit van leerlingen en bereid zijn om nieuwe rollen te accepteren en hun pedagogische benaderingen te innoveren. En leraren en ondersteuners de tijd en mogelijkheid krijgen om van elkaar te leren.