Kunnen jullie als Boa de straat op in het kader van het straattoezicht? Met deze vraag werden in Zaanstad de leerplicht-Boa’s benaderd door het afdelingshoofd Straattoezicht in de eerste week dat de scholen gesloten waren. ‘Wij gaven aan dat we werkzaam zijn in een heel ander domein en dat wij bovendien werken volgens de MAS waarin preventief handelen voorop staat. Maar we werden wel enthousiast van het idee om jongeren op straat te benaderen. Toen is ervoor gekozen ons te koppelen aan de jeugd-Boa’s die veel kennis hebben van de groepen jongeren in de stad.’ Aan het woord is leerplichtambtenaar Elissa van Rooijen, die evenals collega Marion Kooij, sinds 30 maart op straat actief is.
Groepen
Kooij vertelt hoe de leerplicht-Boa en de jeugd-Boa elkaar versterken: ‘De jeugd-Boa heeft kennis van groepen, hij of zij weet precies welke groepen zich op welke plek in Zaanstad ophouden. En ze weten ook exact hoe de groepen in elkaar steken. Ze kennen ieder groepslid en weten hoe zijn thuissituatie is. Als wij een leerling kwijt zijn, weten zij van welke groep hij of zij deel uitmaakt en waar we hem kunnen vinden. Dat is super.’
Van Rooijen vult aan: ‘Wij krijgen van onze leerplichtcollega’s die thuiswerken, onze backoffice, door met welke leerlingen zij geen contact kunnen krijgen. Het gaat om leerlingen die niet inloggen op het netwerk van de school, geen werk inleveren en niet reageren op telefoontjes. Als school alles heeft gedaan en onze thuiswerkende collega’s daar tevergeefs nog eens achteraan gebeld heeft, zijn wij aan de beurt. Wij krijgen een lijstje met namen en gaan op pad, elke schooldag vanaf ongeveer 12 uur. In duo’s, samen met de jeugd-Boa. Wij in onze gewone kleren, onze collega in uniform. Beiden met portofoon.’
Spoedtraining
Leerplicht werkt normaal gesproken met individuele jongeren, en moet nu groepen tegemoet treden. Tijd om zich daar uit uitgebreid op voor te bereiden, was er niet in deze corona-tijd. Om toch goed beslagen ten ijs te komen, volgden beide leerplichtdames een spoedtraining van een dag. Van Rooijen: ‘We leerden hoe groepen in elkaar steken en hoe ze functioneren. We maakten kennis met het ‘scan-spel-fun-principe’. Zodra je een groep benadert, word je gescand. Met wie hebben ze te maken, waar kunnen ze je ‘pakken’. Vervolgens ontstaat er een spel waarin je wordt uitgedaagd en dat spel levert hen fun op. Daar moet je alert op zijn. Op een van de eerste dagen dat ik de straat opging, vroeg een jongen met een grijns “Zo…, en u bent undercover?”. Het is belangrijk je niet uit je tent te laten lokken. Dus zei ik heel rustig: “Nee, ik werk voor de gemeente en ben heel benieuwd hoe het met jullie gaat in deze gekke situatie.” Bewust zeg ik niet dat ik leerplichtambtenaar ben om de associatie met handhaving te vermijden. Tot mijn grote verrassing ontstonden er vrijwel direct hele leuke gesprekken. Een jongen maakte zich bijvoorbeeld zorgen over zijn stage die hij nu niet kan afmaken.’
Het andere principe dat de spoedtraining hen leerde, is dat van plus-min-mee. Kooij: ‘Dit helpt om een groep in beeld krijgen. In elke groep zitten positieve krachten (plus), negatieve krachten en meelopers. Die laatste lopen mee met de positieve of de negatieve krachten. De jeugd-Boa’s hebben exact in beeld wie welke rol vervult in een groep. Dan weet je wie je op welke manier moet aanspreken.’
Signalen
De belangrijkste functie van de straatbezoeken is de jongeren in beeld te houden en eventuele signalen op te halen. Dat kunnen signalen zijn die met school of schoolwerk te maken hebben, maar ook met veiligheid. De samenwerking tussen de vanuit huis werkende leerplichtcollega’s met jeugdspecialisten en Veilig Thuis is nauw.
Kooij en Van Rooijen zijn erg enthousiast over de werkwijze en ook wel een beetje trots dat zij al deden waar minister Slob vorige week toe opriep. Kooij: ‘We leren in snel tempo, ook omdat we steeds evalueren met onze jeugd-collega’s en dan weer bijstellen. We waren bekaf na de eerste week, maar het is zo mooi wat er gebeurt. We gaan er zeker mee door.’ Van Rooijen: ‘En eigenlijk hopen we dat we dit af en toe kunnen blijven doen, ook als de scholen straks weer opengaan. Het heeft echt meerwaarde de straat op te gaan. Na een paar dagen zei een jongen in een van de parken: “Hee mevrouw, ben u daar weer?” Ze gaan ons kennen. We hopen een vertrouwensband op te bouwen zodat ze ons weten te vinden bij moeilijkheden.’