In gesprek over de route naar inclusief onderwijs

Op 29 september hebben 25 leerplichtambtenaren met elkaar gesproken over de rol van de leerplichtambtenaar tijdens de route naar inclusief onderwijs. Dit kwam naar voren.

De bijeenkomst was verdeeld in drie delen. In het eerste deel heeft het ministerie van OCW uitleg gegeven over de routekaart van passend naar inclusief onderwijs, waarbij vooral werd ingegaan op de onderdelen die voor leerplichtambtenaren van belang zijn.

Het ministerie van OCW zet in op inclusief onderwijs voor alle leerlingen, met of zonder extra ondersteuningsbehoefte waarbij gespecialiseerd onderwijs voor een klein deel van de kinderen beschikbaar blijft. Daar is o.a. een routekaart voor ontwikkeld. Op weg naar inclusief onderwijs in 2035 is er veel beweging en actie nodig vanuit het onderwijs, de gemeenten, ouders, leerlingen en diverse specialisten. Leerplichtambtenaren spelen een belangrijke rol wanneer het gaat om de bescherming van het recht op onderwijs en ontwikkeling.

Bijeenkomst
De bijeenkomst was vooral bedoeld om knelpunten op te halen maar leverde ook een aantal mooie voorbeelden op; hoe inclusief onderwijs er uit kan zien. Er werden een aantal stellingen voorgelegd, en daarna  is er in kleine groepjes doorgepraat, om de knelpunten boven tafel te krijgen. Tenslotte zijn hieruit een aantal adviezen gekomen over de inzet van de leerplichtambtenaar in de route naar inclusief onderwijs.

• Dekkend aanbod
  De 25 leerplichtambtenaren ervaren dat er niet altijd een dekkend aanbod is voor alle kinderen in hun regio. Volgens een kwart van hen zijn er wel mogelijkheden om dat aanbod te vergroten. Meer dan de helft weet niet of er mogelijkheden zijn om dit aanbod te verbeteren en een klein aantal denkt zelfs dat er geen mogelijkheden zijn voor een beter aanbod. Ruim de helft van de deelnemende leerplichtambtenaren denkt dat de thuiszitters baat hebben bij inclusief onderwijs. Iets minder dan de helft van hen vindt dit lastig om te beantwoorden. Bijzonder is ook dat een aantal leerplichtambtenaren de ervaring heeft dat scholen om vrijstellingen vragen voor een leerling.
   
• Inzet leerplichtambtenaar
  Meer dan de helft van de leerplichtambtenaren vindt dat het onderwijs te weinig gebruik maakt van de expertise van de leerplichtambtenaar. Iets minder van de helft vindt dat het onderwijs wel genoeg gebruikt maak van hun expertise maar te laat. Slechts een klein deel vindt dat ze op tijd en voldoende worden betrokken door het onderwijs. Tegelijkertijd merken de leerplichtambtenaren op dat hun caseload groot is en dat de casuïstiek steeds complexer worden. Ze ervaren weinig tijd  om preventief te werken en om hun zichtbaarheid binnen de scholen te vergroten. Redenen van het niet of onvoldoende betrekken van de leerplichtambtenaar kunnen zijn:
  
  
   
• Ontschotten
  Leerplichtambtenaren ervaren in de praktijk dat het ontschotten van budgetten een belangrijk onderdeel is voor het succes van het toekomstig inclusief onderwijs. Daarnaast wordt er nog te vaak naar elkaar gekeken, als het gaat over de verantwoordelijkheid om ondersteuning te geven en daarbij schuift men ook de financiële verantwoordelijkheid naar elkaar toe. Regio’s die hierover goede afspraken hebben gemaakt werken vaak efficiënter, vinden de leerplichtambtenaren.
   
• Leerrecht en ontwikkelrecht
  Leerplichtambtenaren geven aan dat zij soms last hebben van het verouderde beeld over hun rol, namelijk de leerplichtambtenaar als handhaver. Zij zouden graag zien dat hun werk, namelijk het leerrecht en ontwikkelrecht van kinderen beschermen, meer aandacht krijgt. In de documentaire “de rol van de leerplichtambtenaar in het sociaal domein” komt dit mooi tot uiting maar dit is voor de deelnemers nog niet voldoende. Een volgende stap zou kunnen zijn de verandering van de functienaam van leerplichtambtenaar in bijvoorbeeld “leerrechtambtenaar”. Daarbij merken ze wel op dat de handhavende kant vanuit de leerplichtwet wel moet blijven. Soms is het nodig om dit instrument in te zetten, zoals omschreven in de MAS (Methodische Aanpak Schoolverzuim).

Advies voor de route naar inclusief onderwijs
Als laatste onderdeel van de bijeenkomst zijn de deelnemers in drie groepen uiteen gegaan om de knelpunten te bespreken over de route naar inclusief onderwijs en na te denken over mogelijke oplossingen:

• Om het onderwijs en de ketenpartners beter gebruik te laten maken van de inzetbaarheid en de expertise van de  leerplichtambtenaar, is het nodig om als leerplichtambtenaar in contact te zijn met de scholen. Er zijn nogal eens wat wisselingen en het contact vraagt om voortdurende aandacht. Hier is tijd voor nodig, zowel bij de leerplichtambtenaren als bij de ketenpartners en het onderwijs;
• Het is belangrijk om over de rol en de expertise van de leerplichtambtenaar in gesprek te blijven met ketenpartners en het onderwijs, zodat ze op tijd betrokken worden bij een casus;
• Er kan nagedacht worden over de verandering van de functienaam “leerplichtambtenaar”, om duidelijk maken dat zij er zijn om het recht op ontwikkeling en recht op onderwijs van jongeren te beschermen;
• Regelmatig ontbreekt het in casussen aan regie of een procesregisseur. Iemand die de knopen doorhakt, onder andere binnen het sociaal domein. Hierover kunnen afspraken gemaakt worden;
• Daarnaast ondervinden zij een diversiteit aan werkwijzen bij verschillende samenwerkingsverbanden. Dat is in de praktijk weleens lastig en omslachtig. Een meer eenduidige werkwijze kan hiervoor een oplossing bieden.