De veranderde rol van leerplichtambtenaren - achtergronden bij de leerplichttelling 2023-2024

Ingrado duidt inmiddels een aantal jaar op verzoek van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen een deel van de cijfers uit de leerplichttelling. In overleg met het ministerie wordt vastgesteld op welke onderwerpen daarbij wordt ingezoomd.

Dit jaar laten we, aan de hand van de cijfers over het aantal processen verbaal dat is opgemaakt en hoe dat aantal zich in de loop der jaren heeft ontwikkeld, zien hoe de rol van de leerplichtambtenaar is veranderd. Daarnaast wordt de rol van de leerplichtambtenaar geschetst aan de hand van de gegevens over het terugleiden van jongeren die langdurig niet naar school gaan of niet staan ingeschreven op een school. Het rapport is tot stand gekomen op basis van de cijfers uit de leerplichttelling 2023-2024 en interviews met een of meer medewerkers van 14 leerplichtorganisaties.

Standpunt Ingrado n.a.v. het rapport

Ingrado maakt zich grote zorgen over het toegenomen aantal jongeren dat geen gebruik kan maken van hun recht op onderwijs. In de duiding van de Leerplichttelling van vorig jaar liet Ingrado zien, dat het aantal jongeren met een schoolinschrijving dat in werkelijkheid thuiszit 8 keer zo groot is dan uit de cijfers uit de leerplichttelling blijkt.

De huidige Leerplichtwet, die uit 1969 stamt, doet geen recht aan de complexiteit die schuilgaat achter verzuim en schooluitval en aan de rol die leerplichtambtenaren op zich hebben genomen in het voorkomen daarvan. Met de ontwikkeling en de implementatie van de Methodische Aanpak Schoolverzuim waarin de focus bij verzuim ligt op preventie en vrijwillige (jeugd)hulp in plaats van handhaven, is het handhavend optreden door leerplichtambtenaren in tien jaar tijd meer dan gehalveerd. Deze preventieve verzuimaanpak van leerplicht is echter niet geborgd in de Leerplichtwet waardoor zich verschillen voordoen  tussen het optreden van leerplichtambtenaren van verschillende gemeenten en preventief werken kwetsbaar is voor gemeentelijke bezuinigingen.

Met het wetsvoorstel terugdringen verzuim wordt een stap vooruit gezet doordat  scholen gestimuleerd worden om meer aandacht hebben voor geoorloofde afwezigheid van leerlingen. Vanuit het recht op onderwijs bezien is dat positief. Ook jongeren die geoorloofd thuiszitten kunnen immers geen gebruik maken van hun recht op onderwijs. Ingrado ziet het als een gemiste kans dat in het wetsvoorstel de preventieve rol van de leerplichtambtenaar en de rol van adviseur voor schoolaanwezigheid niet zijn vastgelegd. Leerplichtambtenaren die dan misschien leerrechtambtenaren genoemd moeten worden, zouden een stimulerende rol kunnen spelen bij de omslag naar schoolaanwezigheid en de aandacht van scholen daarvoor.

Het rapport van Ingrado is verstuurd als bijlage van de brief ‘Stappen in de verbetering van passend onderwijs’. Deze brief is op 24 april jl. verstuurd door Staatsecretaris Paul (OCW) naar de Tweede Kamer. De brief en de daarbij behorende bijlagen vind je hier

Het rapport 'De veranderde rol van leerplichtambtenaren, achtergronden bij de leerplichttelling van 2023-2024' vind je hieronder als download.